. "Hator mutil etxera"
. "Din dan don!"
. "Gabonak gabon"
. "Kas kas atean"
. "
. "Kanpaiak jaietan"
. Arte erromanikoa mendebal Europako erdi aroko lehenengo nazioarteko artea izan zen. Kristautasunaren isla izan zen eta X.mendean sortu eta XI eta XII. mendeetan garatu ondoren XIII mendean gotikoak baztertu zuen arte.
. Erlijioak botere ekonomikoa ere zutenez elizgizonak ziren ikasi bakarrak eta klase baxuak bideratzen zituzten artearen bidez hauek analfabetoak baitziren.
. Artearen zabalpena peregrinazio elizei esker eman zen:
- Lehen Erromanikoa Badirudi hasiera Italiako iparraldean eman zela gutxi gora behera X.
mendearen amaieran. deitzen zaio.
- Erromaniko betea, XI. mendean zehar garatzen da. Peregrinazio bideen inguruan zabalduko dira
eraikuntzak, bereziki Santiagorako bideen inguruan. Honela estilo nahiko bateratu bat eman zen.
Baina orokorrean estilo honek oinarri komun bat badu ere, herrialde bakoitzean ezaugarri berezi
batzuk garatzen ditu.
- Erromaniko garatua, XI. mende amaieran eman zen. Aldaketa sozio-ekonomiko garrantzitsua
ematen zen, hirien sorrera eta garapena. Hirietan katedral erromanikoak eraiki eta orokorrean
arkitektura erromanikoaren barrokizazio bat garatuz joan zen.
. XII. mendearen amaieratik eraikuntza erromanikoetan hurrengo estiloa aurreratzen duten elementuak agertzen dira jada, gotikoarenak.
. Arkitektura erlijiosoa da, elizaren zerbitzuetara bideratua. Funtsezkoenak eliza eta monasterioak izango dira:
- Masaren nagusitasuna ematen da, leiho eskas eta txikiak daude, eraikuntza ilunak sortuz.
- Materiala harria da batez ere, eliza txikietan manposteria erabiltzen da diru gutxiago dagoelako.
- Hormak garrantzia dutenez, sostengatzaileek ere izango dute hauen indarra sostengatzeko,
kontrahormen papera garrantzitsua izango da beraz. Pilareez gain zutabeek batez ere apaindura
funtzioa izango dute.
- Apaindurak erliebezkoak izaten dira normalean, zutabeen ginbeletan ateetan edo zirrinda
erakoak. Gai geometrikoak, ajedrezatua, billeteak, besanteak, zig-zag, zerra hortzak, klaboak…;
landarezkoak; animaliak eta munstroak… Fresko erako pintura ere emango da.
. Pintura eta eskultura ere erlijiosoak dira, helburu erlijiosoa dute.
GOTIKOA
. Estilo gotikoa XII mende amaieran sortu eta XIII- XIV. mendeetan garatu zen, XV. mendean Berpizkundeak baztertu arte.
. Erromanikoengandik berezirik ditu: arku zorrotz eta gurutzerizko gangak, eraikuntzen bertikalitatea. Honen ezaugarrien garapena hiri nagusietan emango da, katedral handietan eta ez monasterioetan.
. Aspektu garantzitsuenak: arte hiritarra da, hirian garatzen dena. Erromanikoan bezala arte erlijiosoa izango da, nahiz eta askotan erlijiosoak ez diren lanak aurkeztu. Burgesiaren praktikotasun eta errealismoaren isla da, naturalistagoa eta gizatiarragoa.
. Arte gotikoa, Erromanikoaren ondorioa da eta kontrako aspektuak ditu. Erromanikoak baino zabalpen handiagoa izan zuen.
. Erromanikoan masa baoaren gainetik zegoen eta barnealde ilunak. Gotikoan argia nagusituko da, hormak garrantzia galtzen duen bitartean, bao handiek eta beirek hartuko dute, eliza argitsuak sortuz.
. Gotikoan bertikalitatea helburua izango da, Jainkoa hurbilago sentitzeko. Hau indartzeko elementu ugari erabiliko dira, arku zorrotzak, dorreak edo pinakuluak.
. Adierazpen nagusiena katedralean aurkituko du gotikoak, hiriaren erdian altxatzen den eraikuntza, hiritar guztien harrotasuna eta burgesiarena gehienbat.
